Menu
Piktogramy są systemem znaków obrazkowych służących do rozwijania komunikacji dla osób niepełnosprawnych umysłowo i fizycznie oraz dla osób z poważnymi problemami w zakresie rozumienia języka i porozumiewania się mową dźwiękową. Zestaw piktogramów „zawiera ok. 600 czarno-białych obrazków o formacie 10 x 10 cm. Nad każdym obrazkiem jest napis informujący o znaczeniu danego znaku. Każdy obrazek jest foliowany dwustronnie. Po drugiej stronie obrazka znajduje się litera porządkująca przynależność znaku do określonej grupy wyrazów. Obrazki posortowane są w 24 grupy tematyczne i oznaczone kolejnymi literami alfabetu. Każda grupa obrazków opisana jest w postaci hasła tematycznego. Odzwierciedla ono szerokie pole semantyczne hasła np. hasło ogród: zawiera ok. 15 obrazków przedmiotów, czynności, miejsc – ilustrujących znaczenie hasła. Poszczególne piktogramy, mimo, że należą do określonej grupy tematycznej, pośrednio związanej z systemem języka – ale bezpośrednio nie odzwierciedlają kategorii gramatycznej – mogą być używane dowolnie. Według klucza dopasowanego do możliwości użytkownika.
Tworzenie słownika, przy pomocy danej metody, rozpoczyna się od gromadzenia piktogramów, które są symbolami przedmiotów. Na początku dane znaki oznaczają rzeczy z najbliższego otoczenia dziecka (np. wyposażenie pokoju, klasy, ulubioną rzecz, ubranie). Podczas wprowadzania poszczególnych symboli należy dostarczyć całego kompleksu wrażeń i maksimum wiedzy na temat danego pojęcia. Uczeń wyodrębnia przedmiot spośród innych na podstawie informacji ogólnych. Następnie dokonuje analizy szczegółowej przedmiotu wyodrębniając jego charakterystyczne części, poznając jego funkcję. Cały czas należy pamiętać o mobilizowaniu ucznia do samodzielności i samoaktywności w poznawaniu danego przedmiotu.
W kolejnym etapie dochodzimy do podpisywania, powiązania konkretu z obrazkiem, a następnie piktogramem jako symbolem tego rzeczownika. Malowanie farbami, oglądanie książki itp. są okazją do utrwalania informacji na temat danego pojęcia, służą także doskonaleniu umiejętności identyfikowania rzeczy z symbolem.
Piktogramy, które w dalszej kolejności tworzą słownik dziecka, to nazwy oznaczające osoby. Przed wprowadzeniem symbolu, dziecko uczy się rozpoznawać zdjęcia i identyfikować je z innymi osobami na nich przedstawionymi. Kolejno uczeń poznaje czasowniki, symbole czynności. Tak samo jak gromadził informacje o przedmiocie, musi poznać czynności, a najlepiej sam ich doświadczyć. Następnymi częściami mowy będą przymiotniki określające cechy przedmiotów, zjawisk, a także uczucia i stany. Rozwijanie słownika o określenia czasu, przyimki i liczebniki to późniejszy etap wzbogacający odpowiednich możliwości poznawczych. Tworząc swój słownik dziecko winno od razu poznać jego praktyczną użyteczność.
Pracę na piktogramach rozpoczynamy od umieszczenia ich w kąciku dziecka, w widocznym miejscu (nad łóżkiem, nad biurkiem). Terapeuta rozpoczyna od ćwiczeń biernych – wykonując daną czynność wskazując ręką dziecka na piktogram ją symbolizujący. Ilość powtórzeń potrzebnych do opanowania danego piktogramu zależy od dziecka. Ważne jest płynne przejście od biernego pokazywania piktogramu do komunikowania się dziecka z druga osobą przy jego pomocy. Można to osiągnąć wymagając od dziecka wskazania na piktogramie rzeczy lub czynności, którą chce wziąć lub wykonać. Wszystkie sygnały kierowane do dziecka muszą być bardzo naturalne i powiązane z równocześnie wykonywaną czynnością. Powinny one również zawierać elementy konwencjonalnego znaku, którego będziemy używać w przyszłości. Należy czynności wykonywać stale, systematycznie i powtarzać je w określonej sytuacji. Sygnałom musi towarzyszyć głośna mowa, niekiedy głośne wyśpiewywanie słownych określeń tego, co wykonujemy. Innym razem mogą to być specjalnie dobrane słowa, które stale powtarzamy przy tym samych czynnościach.
Podstawowym warunkiem pełnienia przez gesty funkcji symbolicznej jest to, aby nie były one jedynie częścią rytualnych zabaw z dorosłymi, lecz aby zawarta w nich była wiedza dziecka o przedmiocie. Jest to możliwe jedynie wówczas, gdy dziecko jest samo odpowiedzialne za wybór formy wykonywanych gestów.